Uwielbiam ten nurt pedagogiki i uważam, że niepochlebnie o niej mówią tylko te osoby, które nigdy nie zagłębiły się w literaturę na ten temat lub mają niewielkie pojęcie o systemie wychowania w duchu Montessori. Nie znam pedagogiki bardziej przyjaznej dziecku, szanującej jego potrzeby, opracowanej w wyniku obserwacji rozwoju i postępów dzieci – to tak, jakby maluchy same głośno powiedziały, co sprawia im największą przyjemność i jak chcą się uczyć. Fenomen pedagogiki Marii Montessori polega na tym, że jest ona absolutnie ponadczasowa. Nawet jeśli Twoje dziecko nie uczęszcza do placówki montessoriańskiej, z łatwością możesz wprowadzić jej elementy w Twoim domu.

Zanim podam Tobie gotowe pomysły na rozwijanie sprawności małej motoryki (czyli rączek i paluszków), poznaj kilka najważniejszych założeń tej pedagogiki.

Dziecko

Według Marii Montessori dziecko posiada ogromne pokłady możliwości i inteligencji. Czuje olbrzymią potrzebę odkrywania, ciekawość oraz chęć poznawania świata. Wszystkie dzieci przechodzą przez te same etapy rozwoju i potrzeb, niezależnie od kraju i narodowości. Maluch potrafi sam dokonywać wyboru, lubi powtarzać ćwiczenia i ma wspaniałą zdolność koncentracji, jeśli jest zainteresowane tym, co robi. Nie domaga się wcale nagrody, a jego poczucie godności wzrasta, gdy ma możliwość samodzielnego wyboru zajęcia i odpowiedni czas na jego wykonanie. Dziecko lubi porządek i sensowne ćwiczenia. Uczy się całym ciałem przez aktywną pracę – dotyk i ruch mają ogromne znaczenie w rozpoznawaniu i rozwiązywaniu problemów. Dziecko potrzebuje stymulacji przez kontakt z ludźmi, zabawę, podróże. Musi rozwijać się motorycznie, emocjonalnie, duchowo i intelektualnie. Maluchy posiadają zdolność bezkrytycznego pochłaniania impulsów zewnętrznych – Montessori nazywała to umysłem absorbującym. Umiejętność ta zmniejsza się niestety wraz z wiekiem – dlatego tak ważne jest edukowanie dziecka od najmłodszych lat.

Czym jest „mała motoryka”?

Mała motoryka to sprawność ruchowa dziecięcej dłoni i paluszków, bardzo ważna przy pisaniu, kolorowaniu czy malowaniu. Jeśli sądzisz, że dziecko po prostu siada, bierze ołówek do rączki i zaczyna pisać, lub za pierwszym razem chwyta nożyczki i wycina – jesteś w dużym błędzie. Pisanie i rysowanie powinno być poprzedzone długim okresem przygotowania rączki i trenowania zdolności manualnych. Poniżej znajdują się pomysły na to, jak można ćwiczyć małą motorykę z przedszkolakiem w domu, prosto z banku pomysłów Montessori. Do wykorzystania zawsze i dla każdego.

Wieża z klocków 

Rozsyp klocki. Zadaniem Twoim i dziecka będzie wybudowanie jak najwyższej wieży. Po ukończeniu ćwiczenia dziecko liczy klocki – powinno być ich 10. Dziecko może też nazywać kolory. Dlaczego klocków ma być akurat 10 – bo jest to podświadome wprowadzanie Malucha w system dziesiętny.

Makaron 

Daj dziecku garść makaronu (najlepiej rurki) oraz sznurek. Zadaniem dziecka będzie nawlekanie makaronu na sznurek – i piękny naszyjnik gotowy. Wcześniej możecie też pomalować makaron farbami.

Kuleczki z plasteliny 

Daj dziecku mały kawałek plasteliny. Niech ulepi kulki lub dżdżownicę. Możecie też wspólnie wykleić jakiś rysunek kulkami z plasteliny.

Gąbki

Przygotuj średniej wielkości gąbkę. Rozłóż folię. Postaw dwie miski przed dzieckiem, jedną wypełnioną wodą, drugą pustą. Zadaniem Twojego dziecka będzie „przeniesienie” wody z jednej miski do drugiej, ale… przy pomocy gąbki, którą dziecko będzie wyciskać. Pamiętaj – zawsze działacie od lewej do prawej strony. Dlaczego? Ponieważ w przyszłości dziecko będzie czytać i pisać, zaczynając właśnie z lewej strony.

Wycinanie

Przygotuj nożyczki i kartki z wyraźnie namalowanymi liniami – prostymi, falowanymi, kanciastymi. W zależności od możliwości dziecka zaproponuj mu szybką wycinankę.

Zgniatanie

Daj maluchowi do rączki plik kartek papieru w formacie A4. Zadaniem dziecka jest zagniecenie kartki papieru w małą kulkę, za pomocą tylko jednej ręki.

Chusteczki

Daj dziecku kwadratową chusteczkę, papierową lub z materiału. Zadaniem dziecka będzie złożenie chusteczki w jak najmniejszą kostkę.

Spinacze

Przygotuj kolorowe klamerki do prania i daj garść dziecku. Przynieś szklaną lub metalową miskę. Zadaniem dziecka będzie umieszczenie kolorowych klamerek na brzegu miski, jedna obok drugiej.

Magiczne kłódki

Przygotuj zestaw kłódek różnej wielkości, modelu i koloru (10 sztuk) oraz kluczyki do kłódek. Rozłóż kłódki na podłodze, a obok nich porozkładaj kluczyki. Poproś dzieci, aby wybrały sobie jedną kłódkę. Zadaniem każdego malucha będzie dopasowanie odpowiedniego kluczyka do wybranej przez siebie kłódki.

Zakrętki

Przygotuj różne butelki plastikowe, słoiczki po kremach lub perfumach oraz zakrętki do kompletu. Dziecko będzie dopasowywać zakrętki do słoiczków i butelek plastikowych.

Miseczki i łyżeczki

Przygotuj plastikowe miseczki oraz łyżeczki. Do ćwiczenia możesz użyć różnego rodzaju kaszy, ryżu, lub bardzo drobnego makaronu. Postaw przed dzieckiem dwie miseczki. Jedna z nich, po lewej stronie, wypełniona jest kaszą lub ryżem. Zadaniem dziecka jest przesypanie zawartości miseczki, która stoi po lewej stronie, do pustej miseczki, która znajduje się przed dzieckiem po jego prawej stronie. Ćwiczenie można powtórzyć kilkukrotnie. Kierunek przesypywania nie jest przypadkowy – dziecko będzie pisać i czytać od lewej do prawej strony.

Woda i kroplomierz

Przygotuj plastikowe miseczki i kroplomierze. Ustaw przed dzieckiem dwie miseczki, wlej niewielką ilość wody do tej stojącej po lewej stronie i podaj dziecku kroplomierz. Zadaniem malucha jest przenieść kroplomierzem wodę z lewej miseczki do prawej. Przy okazji tej aktywności dziecko ćwiczy tzw. chwyt pęsetkowy – tak będzie trzymać np. ołówek, kiedy zacznie pisać.

Przelewanie wody

Przygotuj dwie butelki plastikowe i mały lejek. Zadaniem dziecka będzie przelanie wody z jednej butelki do drugiej poprzez lejek.

Pisanie/rysowanie na tacach

Potrzebna będzie duża, plastikowa taca. Zamiast tacy można rozłożyć dużą kartkę papieru i rozsypać na niej kaszę. Dziecko będzie rysować palcami to, o co go poprosisz – przedmioty, cyfry, litery.

Sweterki, kurtki i buty

Do zabawy możesz wykorzystać sweterki, kurtki albo bluzy dziecka, pod warunkiem, że są one zapinane na guziki, zamek błyskawiczny lub napy. Dziecko ma za zadanie kilka razy zapiąć i rozpiąć ubranie. Możesz także poprosić malucha o rozsznurowanie i zasznurowanie swoich butów, lub o zapięcie ich na rzepy.

Sortowanie

Przygotuj małe przedmioty do sortowania – takie same guziki, gumki, spineczki, muszelki. Daj dziecku miseczki. Zadaniem dziecka będzie posortowanie pomieszanych i porozrzucanych na stole lub na podłodze drobnych przedmiotów.

Nie przejmuj się bałaganem w Twoim domu! Najważniejsze jest to, że będziecie się świetnie bawić – a umiejętności, które zdobędzie dziecko, są prawdziwie bezcenne.