Jesteś rodzicem kilkulatka, a Twoja pociecha wraz z końcem wakacji – czyli już za chwilkę – rozpocznie edukację przedszkolną i po raz pierwszy stanie w drzwiach przedszkola? Jeśli tak, ten artykuł jest na pewno dla Ciebie.

Adaptacja przedszkolna to bardzo ważny, a zarazem dość stresujący czas – nie tylko dla malucha, ale także dla rodzica. To moment, w którym dziecko stawia milowy krok na drodze własnego rozwoju – dołącza do grupy rówieśniczej, usamodzielnia się, nabywa dojrzałości emocjonalnej i społecznej oraz uczy się akceptować fakt oddzielenia od rodzica. Będąc tego świadomym, możesz wprowadzić pomocne zwyczaje i praktyki, które ułatwią przebieg adaptacji. Twoja rola powinna polegać na mądrym wspieraniu dziecka, wierze w to, że sobie poradzi i powstrzymaniu się od ingerowania w proces usamodzielniania się malucha.

Ład i porządek mają znaczenie

Usiądź na chwilę i zastanów się, jak wygląda Wasza codzienność. Jeśli do tej pory nie mieliście uporządkowanego dnia ani powtarzalności pewnych rytuałów, zmień to jak najszybciej. W przedszkolu każdy dzień jest zaplanowany, a wydarzenia następują po sobie regularnie, wręcz rutynowo. Jest czas na zabawę, na poranną higienę, na leżakowanie, na zabawy edukacyjne, na wyjście na dwór, na spożywanie posiłków… Uporządkowanie codziennych czynności spowoduje, że Twoje dziecko będzie funkcjonowało w pewnych ramach i poczuje się bezpiecznie. Przewidywalność rytuałów i zajęć, które następują po sobie, jest dla przedszkolaka bardzo ważna – zapewnia dziecku poczucie bezpieczeństwa i porządku, daje pewność zaopiekowania przez osobę dorosłą. Istotnym elementem rozwoju i ogólnego dobrostanu dziecka jest odpowiednio długi sen. Gdy maluch zacznie uczęszczać do przedszkola, zadbaj o to, żeby chodził spać o stosownie wczesnej porze – to gwarancja dobrego humoru i samopoczucia każdego kolejnego ranka. 

Pomagaj dziecku się uspołeczniać

Zatroszcz się o to, aby przed pójściem do przedszkola Twoje dziecko miało szansę przebywać w towarzystwie innych dzieci, a także różnych – mniej lub bardziej znanych – osób dorosłych. Będzie to stanowiło namiastkę funkcjonowania w grupie przedszkolnej. Przebywając wśród innych dzieci, maluch nauczy się nawiązywać kontakty i więzi społeczne. Zrozumie, że każdy ma swoje miejsce w grupie, że należy się dzielić i czekać na swoją kolej, że ludzie funkcjonują według pewnych ustalonych zasad – nawet przedszkolaki. Nauczy się też, że zdarzają się różne sytuacje – te radosne i te kłopotliwe – i trzeba je przeżyć, aby nauczyć się na nie reagować i móc sobie z nimi poradzić.

Jeśli będziesz mieć okazję i możliwość, wybierz się z dzieckiem na zajęcia dodatkowe: muzyczne, sportowe, językowe, plastyczne. Przebywanie wśród rówieśników pozwoli szkrabowi „poczuć” atmosferę przedszkola. Od czasu do czasu zostawiaj dziecko w klubie dla maluchów lub u zaprzyjaźnionych sąsiadów czy innych członków rodziny. Maluch nauczy się funkcjonować bez Ciebie i zrozumie, że zawsze po niego wrócisz. Często właśnie tego dziecko boi się najbardziej przy rozstaniu z rodzicem w przedszkolu.

Uwierz, że Twoje dziecko jest samodzielne

Jeśli chcesz ułatwić dziecku start w przedszkolu, pozwól mu być samodzielnym. To warunek konieczny. Tak, ubieranie się czy porządkowanie pokoju po zabawie zapewne zajmie maluchowi trochę czasu, ale spowoduje również, że dziecko będzie potrafiło samo się obsługiwać i uwierzy w siebie. W grupie rówieśniczej wiara we własne siły jest bardzo potrzebna. Pozwól więc dziecku samodzielnie się ubierać, zakładać buty, sprzątać zabawki, jeść, myć ręce i zęby, a także korzystać z toalety. Naucz dziecko werbalizować swoje potrzeby! Niech głośno mówi, czego potrzebuje, jak się czuje, na co ma ochotę. Taka komunikacja bardzo przyda mu się w kontakcie z nauczycielem i innymi dziećmi.

Czytaj i opowiadaj, wyrażaj pozytywne emocje

Opowiadaj dziecku o przedszkolu w pozytywny sposób. Zrób z „pójścia do przedszkola” wielkie, radosne wydarzenie! Opowiedz dziecku, co będzie tam robiło, jak będzie wyglądał jego dzień. Czytajcie razem bajki, w których główni bohaterowie także rozpoczynają edukację przedszkolną. Oglądajcie zdjęcia przedstawiające przedszkole. Może pokażesz dziecku Twoje zdjęcia z czasów przedszkolnych?

Koniecznie odwiedźcie przedszkole razem, biorąc udział we wspólnych zajęciach adaptacyjnych dla dzieci i rodziców. W tej chwili takie zajęcia organizuje każda placówka. A jeśli zastanawiacie się nad kilkoma placówkami – wybierz to przedszkole, które najbardziej przypadło do gustu Twojemu dziecku. Wybierz to, w którym widziałeś, że maluch czuje się najlepiej.

Emocje rodzica

Czas adaptacji przedszkolnej to także trudny czas dla Ciebie. Zajrzyj we własne wnętrze i przyjrzyj się swoim emocjom. Bardzo ważne jest uświadomienie sobie faktu, że Twoja postawa udzieli się również dziecku. Jeśli z jakiegoś powodu nie jesteś gotowy do rozstania z pociechą, adaptacja Twojego dziecka w przedszkolu może być dla niego trudna. Maluch jak barometr wyczuwa Twoje nastroje i stres. Jest kilka rzeczy, których jako rodzic absolutnie robić nie możesz:

• Nigdy nie płacz przy rozstaniu z dzieckiem. Pójście do przedszkola jest przyjemnością, a  w ten sposób pokazujesz dziecku, że powinno się obawiać.
• Nie przedłużaj przebywania z dzieckiem w szatni przy porannym pożegnaniu. Maluch wyczuje, że to Ty nie jesteś gotowy, aby pozwolić mu się usamodzielniać.
• Nie prowadź z maluchem długich i żmudnych negocjacji. Dziecku należy się szacunek i poważne traktowanie, ale na miarę jego możliwości – jasne i krótkie komunikaty naprawdę działają. Kiedy zaczynasz długie negocjacje z kilkuletnim maluchem, zupełnie niepotrzebnie „wciągasz go” w rozmowę, której nie rozumie, co najczęściej powoduje niepotrzebne zdenerwowanie czy płacz.
• Nie obiecuj nagród i nie strasz karami. Dziecko nie idzie do przedszkola dla nagrody czy kary, lecz po to, żeby wspaniale spędzić tam czas, bawić się i uczyć przez zabawę, zawiązywać przyjaźnie, pokonywać trudności, spędzać ciekawie każdy dzień. Ani nagroda, ani kara nie mają tu żadnego rozsądnego zastosowania.
• Nie wchodź codziennie razem z dzieckiem do Sali. Przedszkole zapoznaje rodziców ze zwyczajami i procedurami panującymi w placówce – grzecznie i kulturalnie jest się do nich stosować, poza tym każdorazowe odwiedzanie sali przez rodziców bardzo burzy porządek i rozprasza dzieci – uszanuj to.
• Nie zaglądaj do sali przez okno, nie wydzwaniaj bezustannie do przedszkola i nie dopytuj o dziecko. Może to dowodzić temu, że nie ufasz personelowi, który zajmuje się Twoim dzieckiem. Nauczyciele wychowania przedszkolnego są profesjonalistami, potrafią właściwie zajmować się dziećmi i ich edukacją – jestem pewna, że jeżeli zaistnieje taka potrzeba, nauczyciel sam do Ciebie zadzwoni.

Zastanów się, z czego tak naprawdę wynikają Twoje obawy? Być może sam źle wspominasz swój własny pobyt w przedszkolu? Uświadom sobie, że obecnie edukacja przedszkolna wygląda zupełnie inaczej niż 20, 30 lat temu. Dzieci przebywają w komfortowych warunkach, pod opieką wykwalifikowanej kadry pedagogicznej i specjalistów z  różnych dziedzin, a czas ich pobytu w przedszkolu jest starannie zorganizowany. Pamiętaj, że edukacja przedszkolna niesie za sobą bezcenne korzyści dla malucha. Przedyskutuj swoje obawy z nauczycielem. Poznaj rodziców, których dzieci uczęszczają do placówki z Twoją pociechą.

Każda zmiana potrzebuje czasu

Maluch musi przyzwyczaić się do nowego środowiska, do nowych kolegów i koleżanek, do rytmu dnia, do nauczyciela i innych pracowników placówki oraz do obowiązujących reguł. Adaptacja przedszkolna zazwyczaj przebiega łagodnie, ale może też zachodzić dość burzliwie. Dzieci przechodzą ten proces w bardzo różny sposób, adaptując się do nowych warunków w swoim indywidualnym czasie. Dla niektórych przedszkolaków ten czas jest króciutki, inne potrzebują go znacznie więcej. Każde dziecko jest inne. Nawet jeśli zrobisz wszystko, aby pomóc dziecku sprawnie zaadaptować się do nowej sytuacji, szkrab może Cię zaskoczyć. Czasami bywa tak, że radosny i odważny maluch w okresie adaptacji staje się rozdrażniony, płaczliwy i wycofuje się z zabaw z rówieśnikami. Może zdarzyć się też zupełnie odwrotnie – dziecko bojaźliwe i ciche nagle otwiera się i bardzo szybko adaptuje się w przedszkolu.

Możesz nie zdawać sobie z tego sprawy, ale z adaptacją przedszkolną mamy do czynienia nie tylko wtedy, gdy kilkulatek zaczyna swoją przygodę z przedszkolem. Proces zachodzi również w momencie, gdy dziecko wraca do grupy po dłuższej nieobecności, po chorobie, po wakacjach, po przerwie świątecznej, a także wtedy, gdy do zgranej już grupy dołącza nowe dziecko lub gdy zmienia się nauczyciel.

Pamiętaj – i Ty, i wychowawca w przedszkolu powinniście działać razem, mając na celu dobro dziecka. Maluch ma prawo do odczuwania i wyrażania różnych emocji. Zadaniem dorosłych jest pomóc dziecku je zrozumieć oraz przygotować malca na jak najmniejszy stres związany z adaptacją w przedszkolu. Kluczem jest współpraca.